มีชีวิตที่สมดุล
มีสุขภาพกายใจที่ดีขึ้นได้ ด้วยการดูแลชีวิตให้ “สมดุล”
โลกกำเนิดขึ้นจากความพอดี และดำรงอยู่ได้ด้วยความสมดุล
ความพอดี…ของแสงจากดวงอาทิตย์ ผืนดิน น้ำ อากาศ อุณหภูมิ และองค์ประกอบต่าง ๆ ทำให้เกิดพืชพรรณและสิ่งมีชีวิตขึ้นในโลก
ความสมดุล…ของธาตุ ดิน น้ำ ลม ไฟ และอื่น ๆ ในธรรมชาติ องค์ประกอบที่แตกต่างหลากหลาย ปริมาณที่พอดี การเคลื่อนหมุนเวียนเปลี่ยนแปลงของระบบนิเวศและวัฏจักรทั้งหลาย ทำให้สิ่งต่างๆ สามารถเติบโต และดำรงอยู่ได้ข้ามผ่านเวลาอันยาวนาน
ความสมดุล จึงนับเป็นสิ่งที่สำคัญต่อชีวิตคนเรามาก แต่การใช้ชีวิตของผู้คนในปัจจุบัน กลับมีปัจจัยหลายอย่างที่ทำให้เราสูญเสียสมดุลของตัวเองไป ไม่ว่าจะเป็นทางด้านร่างกายหรือจิตใจ และนั่นก็เป็นที่มาของความเจ็บป่วยต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในตัวเรา
สมดุล…เป็นอย่างไรนะ ?
เมื่อพูดถึงคำว่าสมดุล เราอาจนึกถึงสิ่งที่มีลักษณะของตราชั่ง ซ้ายขวามีน้ำหนักเท่ากัน จุดสมดุลอยู่ตรงกลาง ซึ่งทำให้ของทั้งสองฝั่งสามารถดำรงอยู่ร่วมกันเป็นหนึ่งเดียวได้ โดยไม่เสียหายหรือพังลงมา
แล้วในชีวิตของเราล่ะ…
ถ้าเรากำลังดำรงชีวิตอยู่อย่างไม่สมดุล เปรีบบเทียบกับตราชั่งแล้ว ก็เหมือนฝั่งใดฝั่งหนึ่งมีน้ำหนักมากกว่า เราจึงต้องออกแรงเพื่อให้ของบนตราชั่งนั้นดำรงอยู่ได้ โดยไม่หล่นลงมา แต่หากเราใช้ชีวิตอย่างสมดุล เราก็จะเบาสบายมากขึ้น ไม่ต้องออกแรงเยอะตลอดเวลา
ชีวิตของคนเรามีองค์ประกอบอยู่มากมายหลายมิติ และมีความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นอยู่เสมอ “การดูแลสมดุลในชีวิต” จึงสามารถปรับเปลี่ยนให้เหมาะสมได้ตามบริบทในแต่ละช่วงเวลา และอยากให้คำนึงว่าความสมดุลของแต่ละคนอาจมีรูปแบบที่แตกต่างกัน อยู่ที่ว่าความเบาสบายของแต่ละคนอยู่ตรงไหน
สิ่งสำคัญจึงควรต้องเริ่มจากการหมั่น “สังเกต” และ “สำรวจ” ความเป็นไปในชีวิตเราให้รอบด้าน เพื่อการดูแลและปรับจูนให้เรามีสุขภาพกายใจที่ดีขึ้นได้อย่างยั่งยืน
สมดุลชีวิตปรับเปลี่ยนได้ตามกาลเวลา สมดุลของแต่ละคนก็ไม่เหมือนกัน
อยู่ที่ว่าความเบาสบายของแต่ละคนอยู่ตรงไหน
หลักเช็คความสมดุลในชีวิต
ในการดูแลความสมดุลในชีวิต มีหลักสำคัญที่สามารถนำไปเป็นตัวช่วยในการตรวจเช็คได้ ดังนี้
- มีความหลากหลาย
เช่น กิจวัตรประจำวันที่ต้องมีทั้งการทำงาน พักผ่อน ออกกกำลังกาย ปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น การให้เวลากับตัวเอง
ทานอาหารหลากหลายชนิดเพื่อรับคุณค่าของสารอาหารที่แตกต่างกัน - มีปริมาณที่พอดี
เช่น กิน-ใช้ในปริมาณที่เหมาะสมกับความจำเป็นและความต้องการที่ไม่ก่อให้เกิดผลเสียมากไป ทำกิจกรรมแต่ละอย่างแบบไม่มากหรือน้อยจนเกินไป มีเวลาพักผ่อนกำลังดี - มีการเคลื่อนไหว เปลี่ยนแปลง
เช่น ไม่อยู่ในสิ่งแวดล้อมเดียวมากเกินไป เดินทางไปเปลี่ยนบรรยากาศที่อื่นบ้าง การปรับเปลี่ยนอิริยาบถอยู่เรื่อย ๆ - มีความเป็นระบบ เป็นจังหวะ
เช่น ทานอาหารให้ตรงเวลา ตื่นนอน-เข้านอนในเวลาที่เหมาะสม ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ
BALANCE CHECK !
ชวนมาสำรวจความสมดุลในชีวิตเพื่อการดูแลตัวเองกัน
เมื่อเราพบกับความติดขัดในชีวิต ทำอะไรไม่ราบรื่น พบอุปสรรคจากตัวเราเอง อยากเปลี่ยนแปลงตัวเอง ลองทวนในด้านต่างๆ ตามนี้ อาจพบเจอทางออกที่น่าจะช่วยได้ แล้วเลือกหยิบไปปฏิบัติได้เลย
ค่อยๆ ปรับทีละนิด
จะช่วยให้เราเปลี่ยนแปลงตัวเองได้ง่ายขึ้น
ปรับร่างกายให้สมดุลขึ้น
การทานอาหาร
- ทานอาหารครบ 5 หมู่
- ทานอาหารหลากหลายประเภท (ไม่ทานซ้ำ ๆ อยู่ไม่กี่อย่าง)
- ทานแบบพอดีอิ่ม
- ทานครบ 3 มื้อ และตรงเวลา (อาจไม่ต้องเป๊ะ แค่ไม่ผิดเวลาจนเกินไป)
การใช้ร่างกาย
- ใช้งานร่างกาย และการพักผ่อนอย่างพอดี
- หมั่นใช้ร่างกายให้ครบทุกส่วน เช่น ได้ขยับแขน ขา มือ เท้า และอวัยวะส่วนอื่นๆ อย่างเหมาะสมในแต่ละวัน
- อยู่ในท่าทางที่ดีต่อสรีระ เช่น ยืนเต็มเท้า 2 ข้างอย่างสมดุล ไม่ก้มดูมือถือนานเกินไป นั่งและเดินตัวตรงอย่างสมดุล
- เคลื่อนไหวอย่างสมดุล สลับอิริยาบถ ให้ร่างกายได้ขยับอยู่เสมอ
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ เพื่อให้ร่างกายกายแข็งแรง เสริมภูมิคุ้มกัน แล้วยังช่วยให้มีสุขภาพจิตที่ดีได้ด้วยนะ
ปรับใจให้สมดุลขึ้น
ดูแลทั้งพลังงานชีวิตและจิตใจ
ในด้านอารมณ์ความรู้สึกและพลังงานชีวิตที่ขับเคลื่อนตัวเรา เป็นสิ่งที่มีความหลากหลายซับซ้อน มีการเกิดขึ้นและเปลี่ยนแปลงได้อยู่เสมอ ซึ่งเป็นผลจากปัจจัยหลากหลายอย่างทั้งภายในและภายนอกตัวเรา การดูแลเพื่อรักษาสมดุลอาจทำได้จากหลายมุมมองและวิธีการ โดยในที่นี้ เราจะชวนมาตรวจเช็คสมดุลผ่านมุมมองของ “ธาตุ 4 ด้าน” ที่มีอยู่ในธรรมชาติกัน
ธาตุดิน
คุณลักษณะของธาตุดิน สัมพันธ์กับเรื่อง
ความหนักแน่น มั่นคง การใช้เหตุผล ความคิดใคร่ครวญ การจัดการเป็นระเบียบ
- การคิดทบทวนถึงสิ่งต่างๆ ในชีวิต เพื่อได้เรียนรู้และพัฒนา
- ไม่ว่าจะเป็นเรื่องพฤติกรรมการใช้ชีวิตของเราในแต่ละวันที่ผ่านมา
- หรือการวางแผนจัดการให้สิ่งต่างๆ ดีขึ้น
- การปฏิสัมพันธ์สื่อสารกับคนอื่น
- เราใช้อารมณ์หรือเหตุผลมากกว่ากัน
- เราได้ยืนยันสื่อสารความต้องการของเราอย่างเป็นมิตรและตรงไปตรงมาไหม
- เราได้รับฟังพยายามทำความเข้าใจในมุมมองของคนอื่นเพียงพอหรือไม่
- ให้เวลากับตัวเอง ใช้เวลาเพียงลำพังบ้าง อาจช่วยทำให้ได้หยุดพัก และมองเห็นอะไรในมุมใหม่มากขึ้น
ธาตุน้ำ
คุณลักษณะของธาตุน้ำ สัมพันธ์กับเรื่อง
อารมณ์ความรู้สึก ความสัมพันธ์ ความยืดหยุ่นปรับตัว การโอบอุ้ม ความสงบเย็น
- ตระหนักรู้ เท่าทัน และใส่ใจในอารมณ์ความรู้สึกของตัวเองและผู้อื่น
ในแต่ละวันอาจมีความรู้สึกต่างๆ เกิดขึ้นมากมาย ทั้งที่รู้ตัวหรือไม่รู้ตัว
ไม่ว่าจะเป็นอารมณ์ความรู้สึกแบบใดที่เกิดขึ้น ขอให้รับรู้มันอย่างตรงไปตรงมา โดยไม่ด่วนตัดสินว่าดีหรือไม่ดี เพียงแค่โอบรับและทำความเข้าใจถึง “ความหมาย” ของแต่ละอารมณ์ความรู้สึกที่เกิดขึ้นนั้น ว่าเกิดจากอะไร เพื่อที่จะสามารถจัดการและตัดสินใจปฏิบัติได้อย่างเหมาะสมต่อไป - ทำกิจกรรมที่ช่วยเติมพลังหรือเสริมกำลังใจให้กับเรา
อาจเป็นงานอดิเรกเล็กๆ น้อย ๆ ที่ชอบ เช่น อ่านหนังสือ ฟังเพลง วาดรูป เล่นกับสัตว์เลี้ยง อยู่กับธรรมชาติ ฯลฯ - ใช้เวลากับคนที่เรารู้สึกสบายใจที่จะอยู่ด้วย
ถ้าไม่สามารถเจอตัวกันได้ ก็อาจส่งข้อความทักทาย หรือคุยทางโทรศัพท์ได้ - ทำกิจกรรมที่ช่วยให้เราผ่อนคลาย สงบ หรือช่วยเยียวยาจิตใจ
ธาตุลม
คุณลักษณะของธาตุลม สัมพันธ์กับเรื่อง
ความมีอิสระ ความคิดสร้างสรรค์ ความคล่องตัว ความสนุกสนานร่าเริง ความเปลี่ยนแปลง การริเริ่มทำสิ่งใหม่
- ทำกิจกรรมที่ช่วยสร้างความบันเทิงสนุกสนาน หรือกระตุ้นความคิดสร้างสรรค์
เช่น ทำงานศิลปะ เดินทางท่องเที่ยว ดูหนังฟังเพลง เล่นเกม เล่นกีฬา - การทดลองทำสิ่งใหม่ๆ ที่ไม่เคยทำ
ไปในสถานที่ที่ไม่เคยไป เข้าคอร์สเรียนรู้ Workshop ที่สนใจ - พบปะเจอผู้คน หรือทำความรู้จักกับคนใหม่ๆ บ้าง
- ไม่อยู่ในสถานที่ที่มีสิ่งแวดล้อมเดิมๆ นานจนเกินไป
หากไม่สามารถเคลื่อนที่ไปไหนได้ อาจทำการปรับเปลี่ยนแต่งเติมพื้นที่ห้อง/บ้านให้มีสีสันความสดชื่นแปลกใหม่บ้าง
ธาตุไฟ
คุณลักษณะของธาตุไฟ สัมพันธ์กับ
ความมุ่งมั่นกระตือรือร้น การลงมือทำ การมุ่งสู่เป้าหมาย ความเด็ดขาดชัดเจน ความกล้า ความมีพลัง
- ตั้งเป้าหมาย สร้างความท้าทายให้กับตัวเอง
เช่น ตั้งเป้าในการพัฒนาตัวเองโดยการศึกษาหาความรู้เพิ่มเติม หรือฝึกทักษะใหม่ ๆ - วางแผนทำสิ่งต่างๆ เพื่อให้เห็นแนวทางที่ต้องทำอย่างชัดเจน
เช่น วางตารางเวลาในแต่ละวันให้เป็นระบบ วางแผนขั้นตอนการจัดการงาน วางแผนในการดูแลรักษาตัวเอง - ลงมือทำตามสิ่งที่ตั้งใจให้สำเร็จตามแผน
อาจเป็นเรื่องเล็กน้อยในชีวิตประจำวัน เช่น การจัดห้องนอน เขียนบันทึกประจำวัน จัดการงาน หรืออาจทำสิ่งที่เป็นเป้าหมายในระยะยาวตามลำดับก็ได้
ฝึกตัวเอง
สมดุลของแต่ละคนไม่เหมือนกัน เราเพียงแค่หยิบสิ่งที่เราต้องการปรับ มาปรับใช้ มาปฏิบัติ และฝึกไปเรื่อยๆ เพื่อให้เอาชนะนิสัยเดิม กลายเป็นนิสัยใหม่ ทุกอย่างต้องใช้เวลา ไม่ต้องรีบร้อน ความสุขอยู่ในปัจจุบัน อยู่ตรงที่ได้เริ่มปฏิบัติ ได้กำลังฝึกแล้ว เพียงแค่มุ่งมั่นทำต่อไป เราจะค่อยๆ เปลี่ยนไปเรื่อยๆ เองจนบางทีเราก็ไม่รู้ตัวเลยแหละ
ทุกอย่างต้องใช้เวลา ไม่ต้องรีบร้อน ความสุขอยู่ในปัจจุบัน อยู่ตรงที่ได้เริ่มปฏิบัติ ได้กำลังฝึกแล้ว
การดูแลสมดุลชีวิตโดยมองผ่านมุมของธาตุทั้ง 4 เหล่านี้ เป็นสิ่งที่จะช่วยเติมพลังให้ชีวิตของเรามีมิติที่หลากหลายและสมดุลได้มากขึ้น ทั้งนี้ชีวิตของแต่ละคนล้วนมีบริบทและข้อจำกัดที่แตกต่างกัน เราอาจเพียงนำหลักสำคัญเหล่านี้ไปเป็นตัวช่วยในการตรวจเช็ค และออกแบบชีวิตในแต่ละวันโดยปรับให้เหมาะสมกับตัวเราได้ ซึ่งไม่ได้หมายความว่าในทุกวันต้องทำได้ครบทุกอย่าง เราอาจกำหนดช่วงเวลาว่าภายใน 1 สัปดาห์ หรือ 1 เดือน เราจะดูแลและทำกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตให้มีความสมดุลในทุกๆ มิติได้อย่างไร
ควาสมดุลไม่ได้มีอยู่เพียงจุดเดียว หรือมีรูปแบบเดียวที่เหมือนกันสำหรับทุกคน เราสามารถเริ่มต้นได้จากการทบทวนรูปแบบการใช้ชีวิตของตัวเราเองที่ผ่านมาก่อนว่า เราทำสิ่งไหนมากไป หรือขาดส่วนไหนของชีวิตไปบ้าง จากนั้นจึงค่อยๆ ปรับ ค่อยๆ เติมส่วนประกอบต่างๆ ที่เหมาะสมและจำเป็นสำหรับตัวเราเข้าไป เพื่อการดูแลตัวเองทั้งร่างกายและจิตใจให้มีสุขภาพที่ดียิ่งขึ้น
ขอบคุณจากหัวใจ
- คุณฝน กนกพร ตรีครุธพันธ์, ผู้เขียน
